Luxe horloge-opwinder (video)

M&E heeft een luxe horloge-opwinder gemaakt. Het product heet de ‘Lumisidus' en is bedoeld voor het topsegment van de markt. Het idee voor de Lumisidus is ontstaan nadat M&E-oprichter Alexander Merklinger een kunsttentoonstelling bezocht met een bijzondere sculptuur: een beeldhouwwerk dat zich in zichzelf draaide. Merklinger, met een liefde voor mechanische puzzels en een groot liefhebber is van exclusieve mechanische automatische horloges, nam dit idee als inspiratiebron mee naar zijn werkplaats.

Het uurwerk van 'automaten' wordt opgewonden als de drager zich beweegt. Bij een verzamelaar ligt een horloge echter vaak zonder die beweging in de kast, omdat hij nu eenmaal niet alle horloges tegelijk kan dragen. Als een zelfopwindend horloge met de hand moet worden opgewonden en gelijkgezet is dit een arbeidsintensief klusje. Zeker als een uurwerk veel zogeheten ‘complicaties' heeft, zoals datumaanduiding, weekdag of maandstand.

 

Merklinger was daarom al van plan om een zogeheten ‘horlogebeweger' aan te schaffen om zijn verzameling in beweging te houden, maar na zijn bezoek aan de inspirerende tentoonstelling besloot hij om er zelf een te bouwen. Dit was de ‘oerknal' voor de ontwikkeling van een nieuw soort horlogebeweger: een instrument dat er niet alleen functioneel voor zorgt dat de horloges blijven lopen, maar ze tegelijkertijd opneemt in een esthetisch design dat losse uurwerken samenbrengt in een kunstwerk.

 

Wrijvingskoppeling

Mechanisch gezien is het principe van de Lumisidus elegant eenvoudig. De cilinders waar de horloges op worden vastgezet rollen op elkaar en houden zo elkaar in beweging, alleen de middelste cilinder heeft een aandrijving.

 

Merklinger legt uit: "De bewegingen worden alleen overgedragen van de ene cilinder op de andere door een zogeheten wrijvingskoppeling. De cilinders zijn op geen enkele manier op elkaar bevestigd, alleen de buitenoppervlakken raken elkaar aan, en als één cilinder draait, beweegt dit ook de volgende."

Dit principe werkt alleen als de cilinders en de keerringen eromheen extreem nauwkeurig gemaakt zijn. De montage is daarna kinderspel: de cilinders van metaal en plexiglas worden in het frame om de centrale cilinder met de aandrijving geplaatst. Pas als de laatste cilinder als elfde element de cirkel compleet maakt, staan alle onderdelen van het systeem stabiel met elkaar in verbinding.

 

Planeten

De zwevend in elkaar grijpende bewegingen worden niet verstoord door tandwielen, aandrijfriemen of andere transmissies. De tien buitencilinders zijn als planeten in een zonnestelsel: ze draaien niet alleen om hun eigen as, maar ook om de centrale cilinder. Merklinger zocht voor zijn systeem naar een aandrijving die deze perfectie niet akoestisch zou onderbreken. Zijn keuze viel op een motor van Faulhaber. "Eén van onze redenen om voor Faulhaber te kiezen was dat je de motor überhaupt niet hoort. Dat was een duidelijk verschil ten opzichte van de andere aandrijvingen op de markt."

 

Het geluidsniveau was een belangrijke overweging, maar M&E stelde ook nog andere eisen aan de motor. Hendrik Stockhaus, de salesmanager van Faulhaber, licht toe: "De motor moest ook ontzettend klein zijn, zodat hij in de transparante constructie van de horlogebeweger onzichtbaar zou zijn. Tegelijkertijd moest hij in staat zijn om zonder regelmatig onderhoud voldoende koppel te leveren om 11 cilinders continu betrouwbaar in beweging te houden, bij een extreem laag toerental."

 

Een uitgebreid artikel over de opwinder is verschenen in Aandrijven en Besturen 10, 2015